Artık bir yıl yıldan zeedä Moldovada Türkiye Respublikasının Büükelçisi sayın Mehmet Selim KARTAL çalışêr. Bu vakıdın içindä nelär yapıldı, nelär başarıldı, nelär kuruldu, nelär yapılmaa düşünüler? Hepsi bu soruşlara Canabisi cevap verdi gazetamızın baş redaktorunnan intervyuda.
- Paalı Büükelçi Mehmet Selim KARTAL, artık bir yıl yıldan zeedä Moldovada Türkiye Respublikasının Büükelçisi olarak çalışêrsınız. Neetinizä koyduunuz yapılacek işleri yapabildiniz mi?
- Belliki hepsini diil. Ama bir yıl iki ay içersindä yapılacek önemli işlär hepsi yapıldı. Benim için en önemliydi ekonomika hem kultura ilişkilerin cannandırlması. Bunda da bir er hakkettik. Ama çok yapılacek işlär taa var.
- Bu zaman içersindä sizin en başarılı işiniz angısı oldu?
- Lääzım açıktan urgulamaa, ani biz burada bişey yapabildiysak, buna kolaylık verdi Moldovanın içindä durum, buradakı gelişlemelär. Sonu 2-ci sayfada
Bän geldiktän sora, Moldovanın Prezidentı seçildi, onun seçilmesi da ilişkilerin önünü açtı. İki taraflı vizitlar başladı. Onnarın en önemlisi da sayın Bakanımızın Ahmet DAVUTOĞLUnun burayı gelmesi oldu. Bir da Moldovanın ozamankı premyer-ministrusunun sayın Vlad VİLATın Türkiyeyä vizitı. Ozaman iki devlet arasında edi taane annaşma imzalandı. Onnarın en önemlisi da vizaların kaldırılması hem geeri kabul annaşması. Ama bütün bu başarılar benim hem TC Büükelçiliin diil, onnar iki devletin arasında alınan karar sonucu.
- Şindi Türkiye Başbakanın sayın Recep Tayyip ERDOĞANın Moldovaya vizitını büük umutlan bekleriz. Ama annêrız, ani Moldovanın büünkü politika durumu bu vizita pek kolaylık vermeer.
- Açıktan lääzım annamaa ani, Moldovada taşlar erinä oturana kadar bu vizit olamayacek.
- Türkiye Respublikası Gagauziyaya çok yardımnar yapêr. Onnarın arasında taa çoyu ekonomika hem soţial proektları. Onnarın arasında saalık proektları da var. Şindi da, yarım milion EUROdan zeedä paası olarak, büük proektlar aslıya çıkarıldı: Gagauziyanın Bakanık binasının tertiplenmesi, Gagauziyanın Radio Televideniyasının enilenmesi, ATATÜRK bibliotekasının remondu. Taa proektlar var mı?
- Gagauziyaya yardım için çok proektlarımız var. Onnarın çoyu başlanmış durumda. İnanêrım, ani onnar başa çıkarılacek. Ama hepsi bilsin lääzım, ani bir yardımı yapmaa deyni, belliki, kararı Ankara alêr. Herliim bir proekt ortaya çıkarsa, biz onu Ankaraya yollêêrız, Ankara da bu uurda bizim görüşümüzü sorêr. Yapılması için karar alındıynan da, Türkiye Respublikası ya doorudan, ya bir Bakannık yolunnan, ya TİKA, ya YTB, yada bir başka kuruluşun yolunnan bu yardımnarı aslıya çıkarêr.
- Angı proektlar sırada bekleerlär?
- Şindi sırada yol proektı var, içmä su proektı. Bir da bizim düşündüümüz, bäncä taa önemli, bir proekt var – üüredicilik proektı. Bunun üzerindä da, ortaklaşa, çalışêrız.
Bundan kaare, biz teklif ettik Komrat Devlet Universitetında türkologiya bölümünü enidän açmaa. Şindi onun da çalışmaları var. İnanêrız, ani bunu da başa çıkaracez.
- Kultura uurunda da yardımnarınız var. Onnar genel olarak mı, kişilerä mi yapılêr?
- Ölä bir ayırıntılık yapmaa dill lääzım. Kulturayı insannar yapêr. O üzerä, hem kulturaya izmet edän insannara, hem da kulturaya genel olarak yardım vereriz. Bizim ansablileri burayı getireriz. Buradan artistleri Türkiyeyä yollêêrız. Te şindi 23 Çiçek ayı (aprel) Türkiye uşak yortularına Gagauziyadan uşak ansamblileri Türkiyeyä gittilär. “Düz Ava” ansamblisi Edirneye gider. Teatruları festivallerä yollêrız. Resimcilerin sergilerini yapêrız. Yazıcıların kiyatlarını basêrız.
- Paalı Büükelçi, Moldovada bir diplomat olmaa zor mu?
- Hererdä birtakım: zorluklar da var, kolaylıklar da var. Kolaylıklar, bäncä, zorluklara görä, taa aar basêr. Moldovada bir Türkiyenin bir diplomatı olmanın özellii var – gagauzlar. Biz herkerä urgulêêrız, ani Gagauziyayı hem gagauzları Moldova hem Türkiye arasında saalam bir köprü olarak göreriz. Bizim saklımız yok bir kimseydän, bizim işimiz açık, ortada. Moldova önetimi da, Gagauziyaya yardımnar konusunda, bizä yardımcı olêr.
- Bu yardımnar islää iş. Ama taşınan suylan dermen dönmäz. Gagauziyanın kalkındırması için, temel olarak, nelerin yapılması lääzım?
- Gagauziyanın büük potenţialı var. İnsan potenţialı var. Gagauziyanın kalkındırması hem ekonomika gücü kazandırması için taa çok yatırım, ortak yatırım yapılması lääzım. Artık TİKAnın da ekonomika alanında bu türlü örnek proektlarına başlamasını arzu ederiz.
- Ekonomika gücünü kazanmaa deyni ortalıkta annaşmak olsun lääzım. Büünkü gündä bu annaşmak ne Moldovada, ne da Gagauziyada yok. Bu uurda Gagauziyada olan işlerlän ilgili görüşünüz nedir?
- Gagauziyada olan içişleri olayları, bu türlü çekişmeleri annamsız, gereksiz hem Gagauziyanın faydasına olmadıı kanısındayım. Bu Moldovadakı merkezdeki politikanın Gagauziyaya yansımasının da gerekmedii kanısındayım. Gagauziyanın kendi içindä bir politika örütmesi kanısındayım.
Gagauziyada, gagauzların ortak sorunnarı var. Onnarın ne olduu belli: kendi dilini, kendi kulturasını, kendi haklarını koruması hem geliştirmesi. Gagauziya kan kaybeder, gagauzlar Gagauziyayı brakıp, giderlär. Gençlär iş bulamêêr. Üüredicilik sistemasının düzelmesi lääzım. Öncä gagauzça üürenilmesi lääzım, taa sora da romunca, taa sora rusça gelmesi lääzım. Orada Çadır-Lunga türk liţeyi çok gözäl üüredicilää örnektir. Oradakı üürencilär beş dil üürenip, liţeyi başarêrlar. Bu sistemanın Gagauziyada yaygınnaması lääzım.
Gagauziyanın hem gagauzların bu türlü ortak sorunnarı var. Nedän bu konularda ayırılık olsun, bän annamêêrım. Annayamadım şey bu. Bu açık, çok açık bizim görüşümüz. Gagauzların bölä ayırıklara düşmeyä hiç zorları yok.
- Şindi Büük Paskellä yortuları geler. Gagauzlara bu yortuylan ilgili ne sölemää istersiniz?
- Büük Paskellä yortusunnan onnarı hepsini kutlêêrım. Hem isteerim, ani bu yortu gagauzları birleştirsin. Ortada olan problemları çözmää yardımcı olsun.
Paskelleniz kutlu olsun. Saalıklan, mutluluklan, bütün aylelär bir arada bu yortuyu karşlasınnar. Saalık hem uzun ömür hepsimizä.
- Saa olun.
- Saa olun siz da.
