Bütündünnä karıların Gününä karşı gazetamıza musaafir oldu Gagauziyanın hem Moldovanın anılmış jurnalistı, Gagauziya Radio hem Televideniye gözledici Komitetın predsedateli Ekaterina TERZİ-BARLADEAN. Canabisi işleer IPNA “Teleradio Moldova” televideniye kanalın Gagauziyada maasuz korespondentı hem “Vesti Gagauziyi” gazetasınnan işbirliindä bulunêrı.
- Ekaterina, 1989-cu yılda Moldovanın devlet universitetına oldu bir maasuz nabor – jurnalistika fakultetına bir grupa genç gagauz kabledildi. Onnarın arasında sän da vardın. Sän grupaya nicä düştün?
- Halizdän bän istärdim olıym biologiyada bilim insanı. O üzerä Kişinev devlet universitetın biologiya fakultetına girmää istärdim. Taa ileri da istärdim olmaa yurist. Ama orayı girmää pek zordu. Bän herkerä bilärdim, ani insan içindä işleyecäm hem savaşacam onnara iilik yapmaa.
- Da sanêrsın, ani jurnalistikaylan bunu yapêrsın mı?
- Yapêrım. Taa şkoladan jurnalistikaya girdim. Şkolamızda vardı bir bibliotakacı Nina İlarionovna DUMİNİKA. O yapardı türlü konferenţiyalar da deyärdi, ani bän onnara reţenziya yazıym. Bän da yazardım.
Açan girämedim biologiya fakultetına bän buluştum Mariya Vasilyevna MARINEVİÇlän, o bana annatı, ani jurnalistikaya maasuz bir gagauz grupası alınêr hem teklif etti orayı girmää. Te ölä bän jurnalistikaya geldim.
- Bitirdin jurnalistikayı da döndün Gagauziyaya.
- Bän vardı nicä kalıym Kişinevda, vardı nicä gidiym Minska yada Sahalinä. Ama bän pek cuvapçı hem esaplı bir insanım. Gagauziya beni yolladı üürenmää, onuştan döndün Gagauziyaya. Da ilktän başladım işlemää Komrat televideniyasında. Orada vardı sadä bir usta jurnalist Anna HARLAMENKO. Bän işlärdim programaların redaktoru.
- Gagauz dilindä mı?
- Diil. Bän evdä gagauzşa lafetmärdim. Bobam deyärdi, ani bän lääzım islää biliym rusçayı, zerä lääzım yapmaa karyera. Gagauzçayı işidärdim dädumdan hem babumdan. Dädum bizimnän lafedärdi rusça da. Ama babu sadä gagauzça. O bizä gagauzça – biz da ona rusça.
- Şindi durum nicä?
- Gagauzlarda bir laf var: “Kan su olmaz”. Geçti yıllar da genä dilimä döndüm. Büün Komrat universitetında gagauz dilini üürenerim.
- Komrat televideniyasında kaç yıl işledin?
- 2002-ci yıladan. Sora geçtim IPNA “Moldova 1” televideniye kanalına da oldum bu kanalın Gagauziyada maasuz korespondentı. Korespondent olarak yapêrım “Moldova 1” televideniye hem radio kanlları için haberleri hem gagauz dilindä süjetları.
- Gagauziya için haberleri, taa doorusu – dooru haberleri, Moldova televideniyasına vermää deyni pek zor.
- İlktän bana zordu. Ama açan bän annadabildim onnara aslısını hem doorusunu – pek kolay oldu. Şindi haberlerim dooru efirä giderlär.
- Bän bilerim naşêy o jurnalistika. Bilerim naşey o jurnalistika televideniyada: ya yollardaysın, ya montajdaysın. Evä hiç vakıt kalmêêr. Sän karıysın. Var evin, kocan hem uşakların. Onnara vakıt bulêrsın mı?
- Açan bän üürenärdim yaptım bir intervyu anılmış gagauz jurnalistkasınnan Anna JEKOVAylan. Te nicä siz bana sorêrsınız, bän da ona hep ölä sordum. Canabisi bana ölä cuvap verdi: “Benim uşaklarım gazeta podşivkalarının üstündä büüdülär”. Bän düşündüm: “Allahım, nicä bölä var nicä olsun! Onnar uşak, uşaklıını duysunnar lääzım”. Geçti yıllar da benim uşaklarım alfavitı kompyuterın klaviaturasından üürendilär.
Bizim bu işimiz diil salt serbest zamanımızı alêr, ama bütün ömürümüzü alêr. Onuştan pek önemli, ani ayledä seni annasınnar. Saa olsun kocam, uşaklarım – beni annêêrlar.
Benim iki çocuum var. Büüyü Stepan 8 yaşında, küçüü Anton da 4,5 yaşında. Görerim ani uşaklar vakıtsız kocalanêrlar. Onnar isteer, ani taa çok onnarlan bulunıym. Bän da savaşêrım: onnarlan şaşki, futbol oynêrım, bilä lalangı yapêrız. Ama iş – iştir. Onu da lääzım yapmaa. Açan annêêrım, ani serviç ayleyä artık zarar getirecek, bulêrım kuvet, işi brakıp, ayleyä dönmää.
- Sän çok yıl jurnalistikadaysın. Angı materialın sana deyni en paalı oldu?
- Çok var. Bän hazırladım hem tiparladım bir material “Vesti Gagauziyi” gazetasında bir karı için – Mariya İvanovna KUZNEŢOVA. O materialı zordu yazmaa, zerä o insan bana deyni pek yakındı. Yazamardım. Geçti günnär da bir günü annadım, ani yazmaa hazırım – oturdum da pek hızlı yazdım o materialı.
Sora bir materialı herkerä aklımda tutêrım: Kongazda var bir aylä. Onnarda 6 uşak var. Hepsi uşakların duuma günü ayın 13-çü. Bu aylä için ORT, STS hem NTV kanalarında annatmaa için biz oradan kolegalarımıza yardımcı olduk.
Taa bir materialı aklımda tutêrım. Komratta pınarları paklamak için “Moldova 1” televideniyasına süjet hazırlardık. Bizim operator Anatoliy UNGUREANU, pınarın dibindän gökü çıkarmaa deyni, pınar içinä indi, bän da onu kameraya çıkardım açan o pınardan çıkardı. Şaşılacek bişeydi.
- Jurnalistikada angı janraları seversin.
- İleri hepsi janralarda işlemää sevärdim. Şindi taa çok savaşêrım insannarı annatmaa. Bunun için da uygun olan janraları kullanêrım. Hem hiç bir kerä unutmêêrım Canabinizin sözlerini, ani “insannan lafedärkana önemli onu seslemää hem işitmää”. Bu laflarınızı kendimä kural olarak aldım.
- Saa ol, bana deyni bu sevgili hem duygulu sözündür. Sän düşünmeersin mi o insannar için ayırı bir kiyat çıkarmaa?
- Sanêrım bu da olacek. Ama lääzım vakıt hem para.
- Ekaterina, sän Gagauziya Radio hem Televideniye gözledici Komitetın predsedateliysin. Üstünä bir tepä laf düşer. Kimär kerä kötü laflar da. Bunnara sän nicä dayanêrsın?
- Gözledici Komiteta bän açık gözlän gittim. Gittim, zerä annêêrım, ani GRTda durumu diiştirmää lääzımdı. Bilerim nicä bunu lääzım yapmaa. İstedim GRTnın dolayında raatlık bir durum kurulsun. Kimsey köstek koymasın.
- Gözledici Komitetta bu kuvet var mı?
- Var, zerä Komitetın azaları üürenik hem akıllı insannar. Onnar annêêrlar, ani işlär lääzım diişsin. Onuştan da GRT başına ayırdılar insanı, ani biler nicä bunu yapmaa. Taa bir kerä urgulêêrım, ani GRTnın büünkü predsedateli Anna HARLAMENKO işini biler. Siz kendiniz da görersiniz.
- Jurnalist olarak canın çeker mi kimär kerä öndercilerä yakar soruş sormaa?
- Bän konfliktlı insan diilim. Ama, eri geldiinän, bölä soruşları koymaa sakınmêêrım.
- Ekaterina, biz lafederiz seninnän Bütündünnä karıların Gününä karşı. Sän, karı olarak, açıklasana: ne lääzım yapsınnar adamnar, ani karıları sevindirsinnär hem kısmetli yapsınnar?
- Siz bir kerä dediniz, ani “gagauz adamnarı bir kerä, bekim, deerlär “seni severim” da sora bütün yaşamasınnan, işlerininnän göstererlär, ani severlär”. İsteerim bundan vazgeçmeyäsiniz.
Var bir laf, ani “adamnar bakışlan severlär, karılar da kulaklan”. İlktän bu, bekim, dooru. Ama yıllar geçtiynän, biz da başlêêrız “bakışlan sevmää”. Onuştan işlerinizlän sevginizi gösterin. Da biz da görelim, ani biz sizä lääzımız, görelim, ani bizi severlär.
Unutmayın çiçek baaşlamaa diil sade Baba Marta ayın 8-dä hem duuma Günündä, ama başka, yortulu olmayan, günnerdä da. Çiçekleri bişeysiz baaşlamaa hem ufak sürprizlär yapmaa utanmayın. Yalpak laf söläyin. İnsannarın önündä hem evdä metedin. Taa sık söläyin, ani bizi seversiniz. Hepsimizä da kısmet olsun. Aylelär dolu olsun. Raatlık olsun.
- Bän da Canabinizi hem hepsi karıları Bütündünnä karıların Gününnän kutlêêrım. Saalık hem uzun ömür hepsinä. Kısmetli, sevgili hem sevän olun. Sizi sevsinnär hep kucakta taşısınnar.
Yazdı Todur ZANET
