2018-ci yılın Helerlez ayın 15-dä Gagauziya Halk Topluşunda ilk okumakta kabledildi “Gagauz dilinin kullanmak sferasının genişledilmesi için” Zakon, angısını hazırladılar GHT deputatları Elena KARAMİT, Ekaterina JEKOVA hem Mihail JELEZOGLU. Kanon için zalda bulunan 32 deputattan 24-dü oylarını verdi, 7-si – ikliktä kaldı, 1-si – oylamaya katılmaa istämedi.
2018-ci yılın Helerlez ayın 15-dä GHTda (Gagauziya Halk Topluşunda) ortalık yanardı. Yanardı zerä ortalaa çıkarıldı Gagauziyanın kurulmak temelinin köşä taşı – “Gagauz dilinin kullanmak sferasının genişledilmesi için” («О расширении сферы применения гагаузского языка»). Topluşun başında gagauz halkından kopma gagauz deputatları, bir bulgar deputatı hem burêy teklif edilän bulgarlar pek keskin hem aktiv bu zakonun kabledilmesinä karşı çıktılar.
Şaşılacek bir iş! GHTnın dört gagauz deputatı Pötr ÇAVDAR (Svetloe küüyü), Grigoriy UZUN (Valkaneş kasabası, 9-cu seçim bölümü), Grigoriy DÜLGER (Beşalma küüyü), İvanna KÖKSAL (Kazayak küüyü) hem bulgar deputatı Aleksandr Anatolyeviç SUHODOLSKİY (Komrat kasabası, 4-cü seçim bölümü) tekilf ettilär GHTnın o günkü gündelik işindän bu soruşu çıkarmaa hem incelemeyä hiç koymamaa. Ama, şükür Allaha, başka deputatlar onnarın ipinnän kolverilmedilär da “Gagauz dilinin kullanmak sferasının genişledilmesi için” soruş GHTnın gündeliindä kaldı.
Bu Zakonnan ilgili konuşmalar hem dartışmalar 2 saat tuttu. Deputatlar kendi bakışlarını “Gagauz dilinin kullanmak sferasının genişledilmesi için” Zakonun kabledilmesinä kimär kerä baararak, kimär kerä kızarak, kimär kerä fırlayarak, ama taa çok raat, uslu hem derin fikirlärlän açıkladılar.
İncelemäk dartışmalarında genä o gagauz deputatlar Pötr İvanoviç ÇAVDAR, Grigoriy Vladimiroviç UZUN, Grigoriy İvanoviç DÜLGER, İvanna İvanovna KÖKSAL hem Aleksandr Anatolyeviç SUHODOLSKİY durmamayca bu zakona karşı lafettilär hem onun kabledilmesinä karşı çıktılar.
Gagauziya İspolkomu da bu iştä kalmadı onnardan aşaa. Bakmadaan ona, ani Gagauziya Başkanı bu önemni soruşun incelemesindä Halk Topluşunda yoktu, onun başkannıı altında olan İspolkomun adından bu Zakona kendi bakışlarını açıkladılar hem o Zakonun kabledilmesinä karşı çıktılar Gagauziya Başkanın hem İspolkom predsedatelin 1-ci yardımcısı Vadim Petroviç ÇEBAN, Gagauziya üüredicilik Upravleniyanın başı Sofya Mihaylovna TORLAK hem da Gagauziya üüredicilik Upravleniyasının telefonogramasınnan ucuz bir spektakli için burayı getirilän hem yannış yollara sapıdılan Gagauziya şkolaların bulgar hem ukrayin direktorları.
O ucuz spektaklidä taa bir ayıp iş yapıldı. Göreräk, ani “Gagauz dilini kullanmak sferasının genişledilmesi için” Zakonundan pay tutan insannarın aazlarını yok nicä kapamaa, Zakona karşı gidennär (onnarın duşmannarı demeeriz!) kapattılar mikrofonnarı açan GHT Başın birinci yardımcısı Aleksandr Grigoryeviç TARNAVSKİY lafedärdi hem Gagauz cümne insannarın adından nasaat edärdi akademik hem poet Todur ZANET. Bezbelli pek korktular ondan, ani bu adamnarın dooru hem kantarlı argumentları insannara etişecek.
Açan “Gagauz dilini kullanmak sferasının genişledilmesi için” Zakonu için teklif edildi kişi-kişi oy vermää, ozaman Zakona karşı gidän deputatlar bu işä da karşı çıktılar, bezbelli annayarak, ani onnarın haliz üzleri üzä çıkacek.
Nicä da olsa GHT deputatları karar aldılar, ani oylamak kişi-kişi olsun da ozaman GHT Başı Vladimir KISSA zalda bulunan herbir deputata (alfavitä görä) kayıllıını sordu.
“Gagauz dilini kullanmak sferasının genişledilmesi için” Zakonun birinci okumakta kabledilmesi için Gagauziya Halk Topluşun deputatları oylarını bölä kullandılar:
Petr İvanoviç ÇAVDAR – ikiliktä
Dimitriy Mihayloviç ÇEBANOV – kayıl
Vitaliy İvanoviç ÇEBANU – kayıl
Sergey Afanasiyeviç ÇERNEV – kayıl
Sergey Konstantinoviç ÇİMPOEŞ – kayıl
Valentin İvanoviç GAYDARCI – kayıl
Ruslan Petroviç GARBALI – kayıl
Nikolay Semönoviç DRAGAN – ikiliktä
Vitaliy Vasilyeviç DRAGOY – kayıl
Grigoriy İvanoviç DÜLGER – ikiliktä
Grigoriy Födoroviç EFTENİ – kayıl
Ekaterina Födorovna JEKOVA – kayıl
Mihail Nikolaeviç JELEZOGLU – kayıl
Nikolay İvanoviç İVANÇUK – kayıl
Grigoriy Georgieviç KADIN – kayıl
Elena Födorovna KARAMİT – kayıl
Vladimir Mihayloviç KISSA – kayıl
İvana İvanovna KÖKSAL – oylamaya katılmaa istämedi
Georgiy Georgieviç LEYÇU – kayıl
Dimitriy İordanoviç MANASTIRLI – kayıl
Mihail Födoroviç MANOLOV – kayıl
Nikolay Nikolaeviç ORMANCI – kayıl
Nikolay İlyiç RAYA – kayıl
Stepan Georgieviç SARİOGLU – ikiliktä
Aleksandr Anatolyeviç SUHODOLSKİY – ikiliktä
Nataliya Dimitrievna ŞOŞEVA – ikiliktä
Aleksandr Grigoryeviç TARNAVSKİY – kayıl
Grigoriy Vladimiroviç UZUN – ikiliktä
Nikolay İlyiç UZUN – kayıl
Födor Petroviç YANİOGLU – kayıl
Sergey Konstantinoviç ZAHARİYA – kayıl
Konstantin Petroviç ZLATOV – kayıl
Bölecä, nicä yukarda urguladık, GHT deputatların Elena KARAMİTın, Ekaterina JEKOVAnın hem Mihail JELEZOGLUnun hazırlıdıkları “Gagauz dilin kullanmak sferasının genişledilmesi için” («О расширении сферы применения гагаузского языка») Zakon Gagauziya Halk Topluşunda birinci okumakta 24 oylan kabledildi. Şindi lääzım olacek onu islää kaavileştirmää, kantarlamaa hem yannış yollara sapıdılan insannarın hem da bu Zakona karşı gidennerin doorulaa hem aslıya gözlerini açmaa.
Akademik poet Todur ZANET
