Bütün türk dünnääsının hem gagauzların büük dostu olan, Azebaycan bilim adamın, yazıcının hem gazetacının Ali ŞAMİLin, 75-cü duuma yılınnan ilgili olarak, “Türk dünnääsının Ali Şamil Hocası” bir kiyat çıktı.
“Türk dünnääsının Ali Şamil Hocası” kiyadında toplu Ali ŞAMİL için bütün türk dünnääsından kendisinä dostluk hem sevgi yazıları, angılarını yazdılar bu paalı hem kıymetli insanı bilän insannar. Onnarın arasında gagauzlar da var.
Yazılarda Ali ŞAMİLin insannıı, adamnıı hem hocalıı için tatlı laflardan kaarä, onun XX-ci yılın sonunda hem XXI yılın başında türk milletinin kalkınması için hem kurtuluşu için çalışmaları da annadılêr.
Buyurun, okuyun, bu kiyatta er alan, Todur ZANETin Ali ŞAMİL için yazısını:
Bitki gölmeeni sana vermää hazır olan adam
Var ölä insannar, angıları hep, sansın, gölgedä hem arka planda bulunêrlar, ama kendi işlerini, hiç görünmedään, ölä islää yapêrlar, ani dünnää şaşêr. O insannar sizinnän tanışêr, ya da siz onnarlan, da, birtaan, ömür boyunca siz dost hem kafadar kalêrsınız. Sizdän bişey istämeyeräk, sizä görünmeyän yardımnarda bulunêrlar, ölä yollara yollandırêrlar, ki sonunda şaş-beş kalêrsınız – o yollar ölää büük üüsekliklerä çıkarêrlar, ani, neredä sä, başınız dönmää başlêêr. Ölä insannarın birisi dä – Bakudan döstum Ali ŞAMİL.
Bu adamnan ilk hem daymalara tanışmam oldu uzak 1989-cu yılda, açan, 1988-ci yılda kurulan gagauzların ilk hem tek “Ana Sözü” gazetasının baş redaktoru olarak, Bakuya “Hazar-1989” buluşmasına eski dostum Agası MAMEDOV tarafından çaarıldım hem katıldım. Ozamannar da Ali ŞAMİLlän, Azerbaycan Halk Frontun kurucularından birisi olanınnan, tanıştım. Bu az lafedän hem hep gülär üzlü insanın okadar büük olduunu hiç duymadım. Salt ondan esän sıcaklık hep canımı yısıdırdı. Hep ozamannar tanıştım gelecektä Azerbaycan prezidentınnan Abulfaz ELÇİBEYlän, angısının yanında dayma bulunardılar eni dostlarım hem onnarın arasında Ali ŞAMİL dä.
Ani o günnerdän beeri Ali ŞAMİLin canı daymalara örüldü gagauzlarlan hem gagauz kulturasınnan hiç şüpäm dä yoktur. Başlayıp o uzak yıllarda Azerbaycana üürenmeyä gelän gagauz üürencilerini kendi kanadı hem zaametleri altına almasından, Ali ŞAMİL yıllar boyunca gagauzları, onnarın kulturasını hem kultura insannarını bütün dünneyä tanıttı hem tanıdêr.
Kaç kerä geldim Azerbaycana, kaç kerä kendisinnää dünneyin çeşitli simpoziumnarında buluştum hep bir işä şaştım hem şaşêrım – bu adamın halizdän cömertliinä. O hazır bitki gölmeeni sana vermää, bitki bukasınnan paylaşmaa – salt sän kendini gurbettä duymaasın deyni. İlktän bu pak cömertlää şaşêrsın, sora ölecä kabledersin, taa sora da onu içinä alêrsın da sän dä başlêêrsın kendi cömertliinnään başkasınnan paylaşmaa.
Ali ŞAMİL büük bir türkolog hem türk dünnääsına hep ölä cömertliinnän kendisini baaşlayan bir Adam, ani gecä-gündüz türk dünnäsına hem türklää izmet eder. Bunnarı siz onun çalışma kiyatlarından da görersiniz. Ama başka iş için açıklayacam: büün türkolog hem folklor aaraştırmacısı olduumu bu adam saaladı hem benim yaşamamı, nicä dä başkalarının, da türkologiya yoluna çevirän adam Ali ŞAMİL oldu…
2007-ci yılın dekabrinin 13-dä bän düştüm büük avariyaya. Nicä diri kaldım – sadä bir Allaa biler! Kırıktım. May yarım yıl yattım. O arada dostum, Azerbaycan Milli Bilimnär Akademiyasının Folklor İnstitutun baş zaametçisi Ali ŞAMİL teklif etti bir gagauz folkloru kiyadı hazırlayım. O verdi bana bir akıl: gagauzluk konusunda hepsi aaraştırmalarımı hem bilgilerimi, gagauzlar için çıkan kiyatları, bireri toplayıp, bu kiyadı hazırlamaa. Başladım folklor kiyadından, da annadım, ani bu pek zengin material da onu, didip, enţiklopediya kiyadına bölüm-bölüm çevirdim hem dünneyä “GAGAUZLUK: Kultura, Ruh, Adetlär” adında bilim kiyadı olarak baaşladım. Ali ŞAMİL kiyadı Azebaycan milli bilimnär Akademiyasının Folklor institutun bilim Sovetinä verdi hem o Sovet kiyadı bilim disertațiyası olarak kabletti. Hep ölä Moldova bilimnär Akademiyasının Filologiya institutun bilim Soveti dä yaptı. Büün Ali ŞAMİLin bu kiyada yolu açmasınnan, çok insan ondan disertațiyalarında faydalanêrlar.
Gagauzlarda var bir laf: “Çok laf dermendä var!” Onuştan lafımı kısadarak söleerim: şükür ederim Tanrıya, ani yollamış bu dünneyä Ali ŞAMİLi türklük hem tükçülük misiyasını yapsın deyni hem şükür ederim Ona, ani benim yaşamamda da, bir güneş hem bilim oku olarak, Ali ŞAMİLän dostluumu bana baaşladı.
Todur ZANET, Gagauz Milli Marşın avtoru.
