(“Ana Sözü” 30 yıldönümünä Gagauziyanın Mariya MARUNEVÇ adına bilim-aaraştırma Merkezindä “Ana Sözü” gazetasının  baş redaktorunun, akademik Todur ZANETin sözü hem kimi eni açıklamaları)

2018-ci yılın Harman ayın 14-dä oldu 30 yıl, nicä çıktı “Ana Sözü” gazetasının ilk nomerı. Ama “Ana Sözü” kurulmadı 1988-ci yılın Harman ayın 14-dä. O kuruldu bu gündän birkaç ay ileri. Yanılamrsam, 1988-ci yılın Baba Marta ayında Moskvada ozamankı Sovetlär Birliin Komunist Partiyasının (SBKP) Merkez Komitetı (MK) aldı karar bölä bir gazeta, “Sovetskaya Moldaviya” gazetasının eki olarak, çıksın. Hep orada bulgarlara da bölä dir gazeta kuruldu. Lääzım islää annayasınız, ani Moldaviya almadı karar. Moldaviyada biz annadamadık, ani gagauzlara lääzım bölä gazeta.

İsteerim biläsiniz, ani o Moskvadakı kararda yazılıydı diil “Ana Sözü” gazetası, ama “Gagauz Sözü” gazetası açmaa. Bu adı teklif ettiydi Moldova Yazıcılar Birliin Gagauz yazıcıların sekțiyasına girän yazıcılar.

Karar alındıynan bulgarlar artık birkaç sayı çıkardıydılar, ama biz çıkaramardık. Diil ondan ani gazetaları hazırlayamardık – hazırlayardık! Ama problema çıktı gazetanın adında. Biz gazetanın adını klişedä “Gagouz Sözü” yazdık. Moldova Bilimnär akademiyasının Gagauzovedeniye bölümü sa bütünnä “GAGOUZ” lafına karşıydı. Oradakı işçilär Stepan KUROGLU, Mariya MARUNEVİÇ, Nikolay TUFAR, Gavril GAYDARCI hem başkaları durmamayca yazardılar kiyat Moldaviya Komunist Patriyasının MKsına, ani bölä olmaz olsun.

Büün da sayêrım, ani Dionis TANASOGLU, Nikolay BABOGLU hem Todur ZANET dooruydular, da GAGAUZÇA lafı lääzım yazmaa “gagouz” (“gag+oguz”), ani geler “Oguz” sözündän, ama diil “gaga+uz”. Bütün dünnää tanıyêr, ani gagauzlar oguzlardan gelerlär, sade Moldova Bilimnär akademiyasının Gagauzovedeniye bölümü bunu tanımaa istämedi. Sora da, açan gazetanını adını “Ana Sözü” yaptık da gazetada hep okadar yazardık “gagouz” hepsi “bilimcilär” bizä karşı gidärdilär MKya yazardılar kiyat hem istärdilär “gagauz” yazalım, zerä biz bozarmışık dilimizi, bozarmışık adımızı, näända sa uydurumuşuk.

Birkaç yıl geçtiynän, 1991-ci yılın Çiçek ayın (aprel) 26-da Çadırdakı Bütünbirlikli “Üülen-Günduusu Evropada türklär hem da gagouzların etnokultura ilerlemesinin problemaları” bilim konferențiyasında, ozaman akademik taa olmayan, Prof. Dr. Mihail GUBOGLU tribunadan bu konuyu açıkladı, dedi «в гагаузском языке должно быть «гагоуз», но в русском языке безударное «о» превращается в ударное «а». Поэтому на гагаузском надо писать «гагоуз», но эту тему закрываем».

Bän sayêrım, ani en büük yannışlık o, ani gagauzlar gagauzça gagauz lafını yazmêêrlar gagouz. Bununnan biz kestik bitki ipi, ani baalardı bizi Oguzlarlan. Konstantin İREÇEK 1891-ci yılda kendi kiyadında “Das Fürstenthum Bulgarien” yazdı, ani ilkin kim buldu gagauz lafında “oguz” yada “uz” lafına yakınnıı hem açıkladı onu var bulgar aydınnadıcısı, poetı, folklorcusu hem publiţistı  Petko Raçov SLAVEYKOV (1827-1895).  Bu oldu 1860-cı yıllarda.

Taa sora, açan bän başladım kullanmaa “millet”, “memleket” “başkan” gibi lafları “Ana Sözü”ndä Stepan KUROGLU, Mariya MARUNEVİÇ, Nikolay TUFAR hem Gavril GAYDARCI, Moldova Bilimnär akademiyasının Gagauzovedeniye bölümü adından, genä yazdılar bir kiyat Komunist Patriyasının MKsına da o kiyatta yazmıştılar “Занет отуречивает гагаузский язык”. O kiyadı cuvap için ȚKdan yollamıștılar “Sovetskaya Moldaviya” gazetasının baş redaktoruna Viktor Mihayloviç LEBÖDKİNä. Canabisi o kiyatlan geldi benim kabinetinä da verdi onu okuyıym. Bän okudum da dedim: «Как можно отуречивать тюркский язык?» Viktor Mihayloviç gülümsedi da dedi: «Хорошо, подготовьте ответ по своему усмотрению».

Şindi dönelim 30 geeri gazetanın adına. Bulgarlar çıkarêr bir nomeri, çıkarêr ikinciyi, üçüncüyü hazırlêêrlar – bän sa çıkaramêêrım. Neçin çıkaramêêrım? Neçin zerä gagauz aydınnarı bölündü ikiya. Bir taraftan – Dionis TANASOGLU, Nikolay BABOGLU hem Todur ZANET. Öbür taraftan – Gagauzovedeniye bölümünün işçileri Stepan KUROGLU, Mariya MARUNEVİÇ, Nikolay TUFAR, Gavril GAYDARCI hem başkaları, ani durmamayca ȚKya yazardılar, Moskvaya yazmazdılar. Açan biz Moskvaya yazdıydık, ani bizä, gagauzlara, lääzım gazeta, onnar bizdän tutmadılar. Şindi sa korkunç kostekleri koyardılar.

“Sovetskaya Moldaviya” gazetasının cuvapçı sekretari Viktor Nikitoviç ÇALIY bana yardım edärdi gazetayı düzmää, erleştirmää, donaklamaa. Hazırlêêrız nomeri, ama o çıkmêêr. Girerim onun kabinedına: “Näbıym?” O deer: “Sus. Ko onnar yazsınnar. Sän sus. Sık dişlerini da ilk nomer çıksın. Nezaman da olsa, ama çıksın. Sora sän aazını açacan”.

Bir günü “Sovetskaya Moldaviya” gazetasının baş redaktoru Viktor Mihayloviç LEBÖDKİN çaardı beni da dedi: «Фёдор Иванович, давайте последний раз собираемся и решаем. ЦК давит». Da toplandık: baş masada Lebödkin, bän hem Çalıy, sol masada – Dionis TANASOGLU hem Nikolay BABOGLU, saa masada – akademiya. Kavga! Ortalık patlêêr! Biz sayêrız, ani gagouz, akademiya – “gaga!”, “gaga!”, “gaga”dan geleriz!

Son-sonunda Lebödkin iilti bana başını da yavaşıcık sordu: «Фёдор Иванович, а как «Родное слово» будет на гагазуском?» Deerim: “Ana Sözü”. «Давайте, предлагайте!» Kalktım da dedim: “İslää, kavgayı kesmää deyni, gazetanın adı olacek “Ana Sözü”!”

Bu aslısı. Bunu lääzım bilsin insan – “Ana Sözü” gazetanın ilk adıydı “Gagouz Sözü”!

O yalancıyka, ani sizdä iştä sayılêr, hiç kızarmadaan yalannarından, yazmış kendi kiyadında, ani o “Ana Sözü”n gazetasının kurucularından biriymiş. Şindi onun yalanını, Türkiyedän başka bir yalancı, literatura ențiklopediyasına yazdı, da bütün dünnää bu yalanı aslı olarak kableder. O yalancıyka taa bir yalan yazmış, ani o korespondet işlemiş. O 15.07.1988-dä korektor geldi, da sekiz aydan sora, korektor da gitti. Gazetaylan ilgili var başka yalannarı da, am şindi aazımın dadını bozmaa istämeerim.

O, ani gazeta kuruldu yazıcıların çalışmasınnan, onnara kolaylık verildi gazetanın redaktorunu da koymaa. Moldova Yazıcılar Birliindä toplandı Gagauz yazıcıların sekțiyası. Vardılar Dionis TANASOGLU, Nikolay BABOGLU, Stepan KUROGLU. Çaardılar bizi. Geldik – Petri ÇEBOTAR, Stepan BULGAR, Todur MARİNOGLU hem Todur ZANET. Todur ZANET dizidä bitkiydi. Bän işlärdim prorab stroykada, kazanardım pek islää. Burada sa teklif edilärdi 130 rubli zarplata. İlkin sordular Bulgara. O dedi, ani bu zarplataya orayı gitmeyecek. Teklif ettilär Marinogluya. O profesionalnıy jurnalist. O dedi, ani erleşmiş artık küüdä. Herliim burada olaydı geçeciydi gazetaya. Sora teklif edildi Çebotarä. O da söledi, ani bu diil onun için, burada lääzım organizator hem dişli olmaa hem da, ani o bilim uurundan atılmaa istämeer.

Kaldım bän. Bana teklif ettiynän, kayıl oldum. Raametli Baboglu, topracıı ilin olsun, dedi: “Sän orada okadar para kabledersin hem okadar kolaylıın var da sän burêy bu zarplataa mı geçersin?” O işimi bilärdi, zerä açan kabletti kvartira, bän, strıykadan insannarı yollayıp, bir kapeykasız ona bir aftanın içindä kvartirasına remont yaptım.

Bän kayıl oldum da geçtim 130 rubliya “Ana Sözü” gazetasına redaktor. Ama Allaa büük. “Sovetskaya Moldaviya” gazetasının strukturasına görä, onun eklemesinin redaktoru zavotdelommuş da benim zarplatam birdän 350 rubli oldu. Biraz da gonorar ödärdilär da bu iş büüdü. Birkaç aydan sora, bunu üürenip, redakțiyaya geldi Stepan BULGAR da üfkäylän dedi: “Bän bu erdä lääzımdı olıym!” Bän kalktım erimdän da dedim: “Geç! Ama işi yapamaycan, zerä haylazsın hem insannarlan lafetmää bilmeersin!” Da o, nicä geldi, ölä da gitti, birtaan ömür boyunca içindä kin saklayıp hem kini besleyip.

Söz gelişi, açan bän başladım Moldova televidniyasında “Bucaan dalgasında” kolverimi yapmaa hep Stepan BULGAR yazmıştı bir amazçı kiyat orayı da, neredä yazmıştı «Занет каверкает гагаузский язык».

Bölä başladık yolumuza. Hiç bir kerä unutmayıp, ani gazetada yazılı olannar lääzım aslı olsunnar, zerä orada kalêr aslı istoriya, ölä, nicä o istoriya var. Şindi sa hererdä yalan hem yalancılık. Aslı gazetacılık kalmadı. Kuvetlerä izmet edän gazetacılar da hiç düşünmeerlär, ani yalannar insannarı yaralêêr, kimär kerä öldürer da.

Bän geldiinän gazetaya yazardım gagauzça, ama naşey o gazetacılık, bän bilmäzdim. Bän, prorab olarak, geldim bir kanistru şaraplan hem kaurmaylan. Kalanını bana “Sovetskaya Moldaviya” gazetasının zaametçileri üürettilär: “Sovetskaya Moldaviya” gazetasının cuvapçı sekretari Viktor Nikitoviç ÇALIY, propoganda bölümün başı Evgeniy Dimitrieviç PODGORNOV, kolverimci Vasiliy VERBİȚKİY hem bütünnä kolektiv! Burada bän üürendim naşêy o strokomer, kolonka, şrift, kegel, maaza, verstka, montaj. Viktor Nikitoviç ÇALIY hepsini üüretti. O därdi: «Есть материалы «нержавейки» и есть материалы срочные». O material büün çıkmarsa gazetada, yaarın o material ölü. Hem taa bir iş, açan bän tanıştım Viktor Nikitoviç ÇALIYlan o bana dedi: «Фёдор Иванович, запомните – одна запятая может убить человека. Поэтому, если Вы сомневаетесь хоть в одной запятой, материал не должен пойти в газету!» Bu lafları pek islää aklımda tuttum hem onnar ömürümün temel kuralı oldular. Hiç bir kerä onnardan atılmadım.

Nicä da olsa, zar-zor, 1988-ci yılın Harman ayın 14-dä çıktı “Ana Sözü”n ilk nomerı. Bişeydän başlayıp 1988-ci yılın sonunda tirajımız 8 bini geçti, 1989-cu yılda artık 21236 ekzeplärdı, 1990-cu yılda 76108 ekzemplära etiştik. Da 1991-ci yılda geeri çekinmää başladık. Tiraj 6877-şä indi. Bu oldu o üzerä, ani o yıldan beeri bizi çıkardılar “Halklar arası gazetalar katalogundan”. Açan biz bu katalogtaydık “Ana Sözü”nä bütün dünnädan yazılardılar: bütün Sovetlär Birliin türk respublikaları hem Ukrayna, Türkiye, Franțiya, Şveyțariya, İzrail, Kanada, Amerika hem başka. Belli ki en çok yazılardılar Azerbaycandan.

Gazetayı hazırlarkana hiç bilmeyän başka işlän karşılaştım – LİTlan. Lit – bu țenzura. Ama onu da dişli çözdüm. Gittim LİT nomerını almaa, adam bana deer, ani annamêêr ne yazılı gazetada. Da teklif etti statyaları rusçaya çevirelim. Bän da teklif ettim ona tutsunnar çevirici da çevirsinnär, istärsalar. Son-sonunda sordu: «Антисоветчины и военных секретов нет? Ну, хорошо вот тебе номер лита».

Hep bölä olduydu, açan bän başladıydım televideniyada “Bucaan dalgası”nda işlemää. Bän bilmärdim, ani kameralardan onnar siirederlär ne olêr studiyada. Bu işä bakardı bir adam, laabı Stratan. Adam kusurluydu. Çekettik kolverivi yazmaa, bir da studiyada peydalanêr o: «Прекратить съемки!» Sorêrım: «Почему?» «Мы ничего не понимаем, о чем вы говорите. Будете задавать вопросы на русском» Bän dedim: «Этого не будет!» O: «Ко мне в кабинет!» Bana ne, var nicä kabineta da gitmää! Bana para ödämeerlär, bän ştatta diil. Girdik kabineta. Çeketti: «Вы понимаете, что там может быть что-то аполитичное?» Bän ölä cuvap ettim: «У меня такой же партбилет, как и у вас. И я им тоже дорожу. Поэтому будет так ка есть – все на гагаузском!» Ölä da oldu.

Bölä işledik. 1990-cı yılda biz, “Sovetskaya Moldaviya” gazetasından ayırılıp, kendi başına gazeta olduk. Başladık kendimizä işlemää. Moldova Pravitelstvosu kurucuydu, ama bizä para vermäzdi. Lääzımdı kendimiz kazanalım. Da te ozaman Azerbaycan 46 bin ekzemplera yazıldı. Bununnan dill salt bizi kurtardı, ama verdi kolayını, “Ana Sözü”nä ek olarak, uşaklar için “Kırlangaç” adlı bir jurnal kurmaa hem çıkarmaa.

Açan “Ana Sözü”n tirajı 76 bini geçti hem Sovetlär Birlii daaldı, bizi “Halklar arası gazetalar katalogundan” çıkardılar. Nicä vardı nicä bir gagauzça gazetanın tirajı olsun taa büük, nekadar bir moldovanca yada rusça gazetanın!? Yanılmarsam ozaman onnar 55 bini geçmäzdilär.

“Ana Sözü” gazetası yazêr gagauzları gagauzlar için hem bütün dünnää için. Biz almêêrız internettan haberleri da dolduralım gazetamızı. Biz gagauzlardan gagauzlar için yazêrız. Haliz gazetacılık dooru yazmaa, herbir işi erinä, dooru erinä koymaa, aslısını annatmaa – ozaman o gazeta yaşêêr. Hem açan islää yardımcıların var.

Kaç kerä gazeta kapanma kertiinä geldi. Ama saa olsunnar hepsi kim bizä yardımcı oldu. İlkin, sovet vakıdında Azerbaycan. Sora da, sovetlär daaldıynan, Türkiye hem onun TİKAylan YTB kuruluşları.

Neçin Gagauziyada gagauz dilindä başka gazeta yok? Açıldı çok. Ama tezicik  kapandılar. Hepsi açıldı Türkiyedän para almaa deyni. Ama açan para kesildi – hepsi kapandı. Biz kapanmadık. “Ana Sözü” 30 yıl çıkêr! Kimär kerä bölä gözäl çıktı, kimär kerä kara-biyaz, kimär kerä sekiz sayfa, kimär kerä dört. Ama gazeta durmamayca çıktı. Pek büük zorlukları aştık. Kimär kerä tipografiya bizi aylarlan veresiya basardı. Ama biz çıktık hem ayakta kaldık.

“Ana Sözü” gazetası lääzım yaşasın hem çıksın, herliim Gagauziyada varsaydı gagauz dili. Ama öndercilerä gagauz dili diil lääzım, onuştan sanmêêrım, ani Gagauziyada çıkacek başka bir gagauzça gazeta. Zerä kuvet korkêr gagauz dilindän. Kuvettä bulunannar gagauzça bilmeerlär. Herliim Gagauziyada gagauz dili kalkınırsa, onnar kuvetsiz hem işsiz kalaceklar. Onuştan, onnar hepsini yapêr, ani gagauz dili körlensin.

Bizim em büük problemamız, ani şkoladan ötää bizä İZİN vermeerlär gagauz dilini kullanmaa.

Hem taa bir iş. Kuvettä bulunannar isteerlär istoriya onnardan çeketsin. Onuştan onnaradan hepsini yok ederlär hem unutturêrlar. Neçin unuduldu büük gagauz halk artistı İon BASS hem sade yazılêr, ani o bulgarmış? Neçin birerdä istämeerlär yazmaa, ani anılmış moldovan türkücüsü Nikolay SULAK gagauzdu? Var videolar neredä o kendisi deer: “Bän gagauzum!”

Neçin bunu yapêrlar? Diil lääzım bişey hem kimsey üzä çıksın, da ozaman var nicä demää: “Gagauzlarda bişey yok! Gagauzlar millet diil. Gagauzların istoriyası yok. Gagauzların dili – Türkiye türkçesi. Gagauzlar bişey!”

Gazetacılık bu büük cuvapçılık hem sorumnu iş. Gazetacılık zor bir iş! Seni kuvettä bulunan hiç bir yalancı sevmeer, zerä sän yazêrsın doorusunu, sän bakêrsın başka bakışlan, annadêrsın insana yalancıların yaptıklarını. Onnarsa bizi sadä darmadaan ederlär. Yalancılıı bitlemää deyni lääzım sade aslıyı yazmaa, doorusunu yazmaa. Ozaman yalancılıı kökleyecez.

Bakın çıfıtlara – bütün dünneydän toplêêrlar trofa-trofa kendi insannarını. Onnar büük halk. Onnar dirilttilär kendi ölü dilini – ivritı. Onnarın, bekim, 30% biler o dili, ama 100% çıfıtlar kendilerini çıfıt duyêrlar. Ye biz!? Kaçımız biz kendimizi gagauz duyêrız?

Şindi taa bir aslı iş için sölemää isteerim. Gagauzların latinițayı geçmesini 1988-ci yılda başlattı “Ana Sözü” hem o da onu başa çıkardı. Taa ikinci nomerdän biz yazdık, ani lääzım geçmää latinițaya. Başladık insanı buna hazırlamaa. Tiparladık alfavitı hem yavaş-yavaş kimi başlıkları latinițada yazmaa başladık. Sora da bütün gazetayı latinițaylan çıkardık.

Açan 1990-cı yılda oldu I-ci gagauz dilindä olimpiada biz, “Ana Sözü” gazetası olarak, aldık kristal vaza da baaşladık onnarı Olimpiadada enseyennerä. Vazalarda yazıyı taa ozaman yazdık latinițada.

Bizä karşı bu uurda çok gittilär. Gavril GAYDARCI da, Lüdmila POKROVSKAYA da, Mariya MARUNEVİÇ ta, başkası da. Lüdmila POKROVSKAYA yazardı, ani «переход на латиницу приведет к отуречиванию гагаузского языка». Da sora, açan biz toplandık İvan Födoroviç KOSTANDOGLUda kabenetta da kablettik latinița için orfografiyayı, ani hazırlamıştı Dionis TANASOGLU, da Moldova Parlamentı hazırdı artık latinița için zakonu kabletmää, tezicik peydalandı kalanı hem Lüdmila POKROVSKAYA, zerä orda vardı para kokusu, da avtorluu çaldılar. Bu aslısı. Ama, ani gagauz yazısın latinițayı vermiş Lüdmila POKROVSKAYA bu büük bir yalan.

Açan lääzım oldu latinițaya geçmää, Komradın 1-ci lițeyindä topladılar gagauz dilindä üüredicileri. Biz da geldik Moldova üüredicilik ministrusunun yardımcısınnan İvan Födoroviç KOSTANDOGLUylan. Da ozaman Mariya MARUNEVİÇin hem Stepan TOPALın izininä görä, benim güüsümä “kalaşnikov” avtomatını dayayıp, ilktän zala brakmadılar.

Bän “Ana Sözü” gazetasının baş redaktoru olarak herzaman işlämedim. Bän ayırıldım gazetadan 1994-tä. Hem ayırıldım ondan, ani diil ani bän istedim ayırılmaa. 1994-tä hepsi gazetalar başladı batmaa. Ama “Ana Sözü” zengindi. Bizdä vardı para, vardı 15 ton gazeta kiyadı, vardı 1 tondan zeedä jurnal için ofset kiyadı, vardı maşinkalar, fotolaboratoriya hem taa çok paalı işlär.

Bunu istämärdim açıklamaa, ama 1994-tä bana karşı yapıldı bir devrim. Bän istämärdim gazetayı çevirmää Türkiye türkçesinä. Benim vardı bir yardımcım Sona ADİEVA. Bän bilmärdim, ani KGB almış onu elä. Vardı valkaneşli bir Bozbey kgbist. Bozbey kabletmärdi, ani gagauzça var. Bän çıkêrım komandirovkaya yada otpuska. Kalêr Sona Adieva, gazetayı hemen geçirer Türkiye türkçesinä.

Bän şindi hazırlêêrım bir kiyat da işleerim gazetanın podşivkasınnan. Taa baktıynan gazetaya bilerim bän mi onu imzaladım osa Adieva mı. Bän redakțiyadan çıkarttıydım Adievaya bir 2 odalı kvartira. Da hiç beklämärdim, ani arkamdan uracek. Ani eşinmelär başladı bän annardım. Ama onnar umurumda da diildi.

Bir günü gelerim işä hepsi kapular damgalı. OBHSS (otdel borbı s hişçeniyami soțialistiçeskoy sobstvennostyu) onnarı urmuş. Adamnar karşladılar beni. Sorêrım: «Кто Вы такие?» Gösterdilär dokumentlerini hem deerlär: «Поступила жалоба и мы должны обыскать кабинеты!» “İslää!” – kayıl oldum bän da teklif ettim ilkin benim kabinetımı yoklasınnar. Sora kalanını hem buhgalteriyayı bitkiyä braksınnar. Lääzımdı gazeta çıksın. Buhgalteriyada sa onnarın işi uzundu.

Girdik adamnan benim kabinetimä. Sordum: “Nedän bu iş peydalandı”. Adam söledi, ani onnara gelmiş bir kiyat, angısının altında gazetada işleyennär hepsi imza atmış hem orada yazılıymış, ani bän türlü yolsuzluklar yaparmışım.

Birkaç gündän sora OBHSS kendi işini başardı. Yaptı akt. Belliki, yolsuzluk bişey bulunmadı. Yoktu neredän bulunsun da. Bunnar uslanmêêr. Hep ölä bir kiyat minfina yazêrlar. Hadi oradan da proverka. Genä bişey bulunmadı. Bunnar Sofprofa (Sovet profsoyuzov) yazêrlar. Ha oradan da proverka. Son-sonunda taa prezident Mirça Snegura yazmışlar. Oradan proverka gelmedi, sade telefondan sordular durumu. Bu dokumentlerin çoyu şindi da bendä bir kara papkada toplu. Bän ona “Kara papka” deerim.

Hepsi bu eşinmeklär başladıynan, bän topladım hepsini kabinetimä da dedim: “Sizi sokaklardan, maazalardan topladım. İnsan yaptım. Bän ayırılêrım. Bilerim, ani bän gittiynän bütün varlıı iyeceniz hem darmadaan edeceniz da sora genä sokaklarda yuvarlanacenız hem maazalara geeri gideceniz. Da ozaman bän geeri dönecäm, da gazetayı enidän alacam, ama orada sizin eriniz olmayacek”. Bununnan dedim gitsinnär da, proverkalar bitincek, işinä baksınnar. Kendim sa verdim zayavleniya iştän çıkmaa deyni, ama orada yazdım, ani 55 gündän sora. Proverkalar beni kabaatlı bularsalar, ozaman, zakona görä, esabını veriym. Proverkalar bittiynän, bişey bulmayıncak,  gazetadan ayırıldım.

Bunnar birkaç ayın içindä gazetayı idilär da sora çil gibi daaldılar. O arada Moldova Premyer-ministrusu oldu Sangeli da alındı karar heptän gazetayı kapamaa.

Birkaç yıl orada işledi Nikolay Baboglu, ama ozaman o gazeta zakonsuz çıkardı. O tiparlardı üçüz ekzemplär bir özel tipografiyacıkta. Gagauzlar kabletmärdilär o gazetayı. Onnardan birkaç verärdi TC Büükelçiliinä hem TİKAya hem da ATATÜRK bibliotekasına. Okadar. Kalanı bir tepedä durardılar. O tepeleri şindi da koruyêrım. Sabaa demesinnär, ani vardı başkası da, ani çıkarardı gazetayı.

Açan bän 1999-cu yılda “Ana Sözü” gazetasını geeri aldım, orada kalmıştı 4 odadan bir, birkaç veran skemnnä hem masa hem bir da maşinka. Bölä işlär. Çekettim ondan, ani lääzımdı devlet predpriyatiyasına “Ana Sözü” gazetasına likvidațiya yapmaa. Onu yaptım da sora açtım “Ana Sözü” gazetasını nicä SRL. Genä bişeydän başlayıp büün genä üç binä çıktık. Aslısı bu.

Taa bir iş. Kim ne därsä desin, ama lääzım kabletsinnär onu, ani “Ana Sözü”n en büük rolü oldu onda da, ani Gagauz Respublikası kuruldu hem gagauzlarda büün devletlik var. Ama bu ayırı bir tema hem kendi aaraştırmacılarını bekleer.

Hem bikidä bi olay, ani oldu hem “Ana Sözü” gazetasının paalılıını açıklêêr. Bän maşinama yolcu almêêrım, zerä arkada hepsi: fotoaparat, diktofon, su, imäk, rubalarım. Bir günü Kongazdan Komrada yollanêrım. Avşam üstüydü. Yaamur çisemää başladı. Avtostanțiyada bir sürü insan vardı. Hepsi ellerini kaldırêrlar. Durgundum. Önä etiştirdi pinmää bir genç çocuk. Sordum: “Nereyi gidersin?” “Kirsovayadan!” – dedi da, bana dönüp sordu. – Siz Todur ZANET mi?” “Bänim!” O ilerletti lafı: “Benim dädumda toplu hepsi “Ana Sözü” podşivkası”. Sordum dädusu kim. Başküüyünä hızlı etiştik. Maşinadan çıkaceykana bu çocuk dedi: “Dädum deer bana oku “Ana Sözü”nü, salt orada aslısı dooru yazılı!” Da çıktı. Bu laflar bana ölä kanat verdi!!!

Bitkidä isteerim okumaa bir dörtlük, ani büün yazdım:

Gagauz halkına
Halkım, bän senin askerin!
On da bän, bin da bän – hepsi sendän!
Kalanı kendimdän, kalanı bendän,
Derin kökümdän, Oguz dedemdän,
Ana Dilimdän hem Ana südündän!

Asker olmaa zor, ama yok bişey – ayaktayız! 30 yaşında bändim – duudu “Ana Sözü”! 60 yaşında bän oldum – “Ana Sözü” 30 yaşında oldu! Bekleyecez 90-nı hem 60-şı!

Komrat, 22.08.2018 y.