55 yıl geeri, 1965-ci yılda, tiparlandı çıktı anılmış gagauz bilim adamının, gagauz dilin aaraştırmacısının Boris Petroviç TUKANın filologiya bilimnerindä kandidatlıına bilim gradlıı için disertațiyanın avtoreferatı: «Вулканештский диалект гагаузского языка» (“Gagauz dilin valkaneş dialektı” – çevirmä “AS”).
Boris TUKANın duudu 2023-cü yılın Baba Marta ayın 1-dä Basarabiyanın Tigina uezdının Komrat kasabasında (öldü – 01.03.2012, İerusalim, İzrail). Başardı SSRB Bilimnär Akademiyasının dil bilimneri İnstitutun türkologiya bölümünün aspiranturasını, neredä disertațiyası için hazırladı «Вулканештский диалект гагаузского языка» (“Gagauz dilin valkaneş dialektı” – çevirmä “AS”) avtoreferatını, angısını 1965-ci yılda, 200 taanä olarak, yayınnandı. Büünkü gündä bu gagauz dialektologiyasında ilk bilim aaraştırması – büük bir bibliografiya siirekliidir.
Boris TUKAN bütün ömürünü türkologiyaya hem gagauzologiya uuruna baaşladı. Çok yıllar sıravardı inceledi gagauz dilini hem ilerletti onu. Gagauz yazıcıların kiyatlarına, literatura hem folklor toplumnarına, çoyu bilim insannarın gagauzlarlan ilgili çalışmalarına rețenziya yazdı. XX-ci asirin 50-ci–60-cı yıllarında pay aldı başlangıç şkola için gagauz dilindä kiyatların hazırlanmasında. Dionis TANASOGLUnun hem Dimitri KRAÇOBANın kiyatlarına redaktor oldu.
Bilim adamı olarak, Boris TUKAN kendisinin en büük çalışmasını hem gagauzovedeniyeya katkısını sayardı “Gagauzça-Rusça-Moldovanca laflık” (1973 y.) kiyadın hazırlanmasında pay almasını hem sayardı bu kiyadı “gagauziya leksikologiyasının en islää başarısı”.
Boris TUKANın disertațiyasında, angısının bilim öndercisiykasıydı Lüdmila POKROVSKAYA, üç bölüm (“Fonetika”, “Morfologiya hem sintaksis”, “Leksika”) hem kısa çıkışlar var. Büük meraklık çekerlär “Giriş” bölümündeki gagauz dilin dialektologiya aaraştırmaları, gagauzl dilin valkaneş dialektını taşıyan gagauzlar için kısa istoriya hem etnografiya bilgileri açıklamaları.
Gagauz dilinin dialekt aazlarını aaraştırırkana avtor kullanmış maasuz bir soruşturmak kiyadını, angısı dilin fonetika, morfologiya, sintaksis hem leksika bakımını kaplêêr. Bütün materiallar insannan doorudan soruşturmaklan hem magnitofona yazmaklan toplanmış.
Disertațiyaya, ek olarak, koyulu gagauz dilin valkaneş dialektında altı aazı. Onnar veriler fonetika tranckripțiyasında hem rus dilinä çevirilmiş.
Boris TUKANın bu çalışması pek meraklı hepsinä deyni, kim üürener gagauz dilini hem meraklanêr gagauzologiya bilimin temelleşmesinnän.
Hepsini, kim isteer tanışmaa bu kiyatlan hem Boris TUKANın bilim çalışmalarınan, teklif ederiz buyursunnar Gagauziyanın Regional bibliotekasına.
Regional bibliotekasının direktoru Mariya NEDÄLKOVA
(Gagauzça – “Ana Sözü” redakțiyasının)
