Gagauziya_30_1_1

23.12.2024, tarafından yazılı , CÜMNE, POLİTİKA BÖLÜMÜ, 166 KERÄ BAKILMIŞ

Bunu HİÇ BİR KERÄ diil lääzım unudalım!

Moldova tarıfından 1994-cü yılın Kırım ayın (dekabri) 23-dä gagauzlara verilän Gagauziya (Gagauz Yeri) özel hak statusun 30-cu yıldönümünä.

Bu Statusa adımnar böläydi:

Perestroyka çekettiynän avtonomiya ruhu havada uçmaa başladı. Gagauz inteligenţiyası gagauzlara kultura avtonomiyasını fikirini haşlamaa başladı.

1986 yılında gagauz rayonnnarın gazetalarında hem Kişinevun “Literatura şi Arta” gazetasında gagauzça sayfalar tiparlanmaa başladılar.

1986-da Moldovada “Bucaan dalgasında” televideniye hem radio kolverimneri açıldı.

1988-ci yılda “Ana Sözü” gazetası kuruldu. Bu iki presa yollarınnan gagauz dili, literaturası hem sözleri milletä hemen etişmää başladı. Fikirlär kaynamaa çeketti.

1988-ci yılda resimci Dimitriy SAVASTİNın masterskayasında toplanardılar Dimitriy SAVASTİN, Dimitriy NOVAK, Görgi STAMATOV, İvan DYAÇUK, Todur ZANET da, gagauz milletinin gelecää için lafederäk hem düşüneräk, ortaya ölä bir ideyä koydular: bir diskusiya klubu açmaa. O diskusiya klubun temelindä dä sora kuruldu “Gagauz Halkı” akıntısı. “Gagauz Halkı” akıntısının ardına Çadırda kuruldu “Millet Sancısı”, Valkaneştä da – “Vatan” akıntıları.

1989-cu yılın Hederlez ayın (may) 21-dä “Gagauz Halkı” akıntısının I-ci Syezdı oldu, da burada hepsi akıntılar “Gagauz Halkı” akıntının kanadı altında birleştilär.

1989-cu yılın Canavar ayın (öktäbri) 29-da resimci Pötr VLAH, Leonid DOBROV, “Millet Sancısı” milli akıntının lideri Todur TERZİ Komratta  kaldırdılar Gagauzların BAYRAANI (Bayraanın avtoru – resimci Pötr VLAH) – maavi bezin ortasında Canavar kafası resimni, bezin yannarında da – horozçuklar.

1989-cu yılın Kasım ayın (noyabri) 12-dä Komrat kutura Evindä olan gagauz halkın Üstolan Syezdında Karar alındı, ani Moldova Sovet Soţialist Respublikasının içindä Gagauz Avtonom Sovet Soţialist Respublikasını kurmaa.

1990-cı yılın Orak ayın (iyül) 22-dä Gagauz Halkın Üstolan Syezdında Gagauz Milli Bayraa hem Gagauz Milli Gimnası (avtorlar Todur ZANET hem Mihail KOLSA) kabledildi.

Sonu. Çeketmesi 1-ci sayfada

1990-cı yılın Harman ayın (avgust) 19-nda Gagauz Halkın Üstolan Syezdında baamsız Gagauz Respublikasının kurulması dünneyä bildirildi. Syezd karar aldı o yılın Canavar ayında Gagauz Respublikasının prezidentını hem Üüsek Sovetin deputatlarını seçmää.

1990-cı yılın Canavar ayın 25-29 günnerindä, seçimneri kösteklemää hem Gagauz Respublikasını yok etmää deyni, Kişinev Gagauziya halkların üstünä volontörları yolladı.

1990-cı yılın Canavar ayında (oktäbri) Gagauz Respublikasının prezidentı Stepan TOPAL seçildi. Üüsek Sovetin başı da Mihail KENDİGELÄN ayırıldı.

1990-cı yılın Canavar ayında (oktäbri) Gagauziyaya Sovetlär Birliin iç askeri girdi da Moldova hem Gagauz Respublikası arasında duvar gibi durdu.

1993-cü yılda Leonid DOBROV hem Konstantin TAUŞANCI Gagauziya (Gagauz Yeri) avtonom bölgesinin Zakon proektını önä çıkardılar. (Proektın incelemesindä pay aldılar Todur MARİNOGLU hem Todur ZANET. Ama onnarı proektı imzalamaa teklif edilmedi da proektın avtoru Leonid DOBROV hem Konstantin TAUŞANCI sayılêr).

1994-cü yılın Kirez ayın (iyün) 2-dä Komrada geldi Türkiyenin 9-cı prezidentı Suleyman DEMİREL, da Gagauz Respublikasının hem Moldova Respublikasının arasında avtonomiyanın kurulması annaşmada aracı oldu.

1994-cü yılın Kırım ayın (dekabri) 23-dä Moldova parlamentı kabletti “Gagauziya (Gagauz Yeri) özel hak statusu için” Zakonu.

Ama unutmayalım: olmaydı 1990-cı yılın Harman ayın (avgust) 19-zu HİÇ BİR KERÄ olmayaceydı 1994-cü yılın Kırım ayın (dekabri) 23-çü da.

Akademik hem poet Todur ZANET, Gagauz Millli Gimnanın avtoru

BİR CUVAP YAZIN