İki yıl geeri 2016-cı yılın Baba Marta ayın 1-dä Gagauziya Halk Topluşun gündeliindän savaştılar geçirmää soruşu “Svetlıy küüyünä Kortenul Nou küüyünü eklemää” (bak: http://anasozu.com/yildirim-haber-gagauziyanin-daalmasi-birlesmektan-baslayacek-gagauziya-erina-bulgar-gagauz-yada-gagauz-bulgar-avtonomiyasi-mi-geler/), ama ozaman bu iş aslıya çıkarılamadı. Kortenul Nou küüyündä 72% bulgar yaşêêr.
Ama Gagauziyadan BULGAR-GAGAUZ avtonomiyası yapmaa deyni savaşmaklar bununnan bitmedi. O gündän beeri Gagauziyaya iki yılın içindä sıravardı bulgarların küülerini hem kasabalarını eklemää savaştılar. Gagauziyanın kalesinin duvarlarına tarannarlan durmamayca urmaa başladılar. 2018-ci yılda bu urmalar artık durmamayca olêr.
Bitkisi için biz yazdıydık 2018-ci yılın Baba Marta ayın 21-dä (bak: http://anasozu.com/maamila-surat-unionistlerdan-kurtalmak-aslisi-gagauzyiayi-bulgar-gagauz-avtonomiyasi-yapmak/). Ondan sora sandık, ani biraz raatlayacez. Ama olmadı. Geçmedi iki afta da Gagauziyanın kalesinin duvarını enidän tarannan yıkmaa başladılar. Hem kim başladı? Genä Gagauziyaya ilk uruşu yapan Kortenul Nou küüyü.
Gagauziyayı BULGAR-GAGAUZ avtonomiyası yapmaa deyni haberleri gün-gündän, durmamayca, Gagauziyanın büünkü öndercilerinä izmet edän saytlar insan önünä çıkarêrlar. Te onnarın birisinin 2018-ci yılın Çiçek ayın (aprel) 5-dä verilän haberdän birkaç cümlä: «Жители села Новый Кортен Тараклийского района, примыкающего к коммуне Светлый, хотят войти в состав Гагаузии. Это проблема была ими поднята во время схода жителей Светлый 3 апреля… В Гагаузии все налаживается, регион процветает. Это очень приятно и хочется жить в Гагаузии...»
Adamcasına bu insannarı annamaa var nicä, ama bunu yapaceykana ilktän tokmaa başımıza uralım da aklımıza getirelim bu “küüceezin” peydalanmasınnan hem onun Gagauz Respublikası hem sora da Gagauziya avtonomiyası kurulmasına duşmannıınnan ilgiliini.
Kortenul Nou küüceezi – bu Gagauziyanın Svetloe küüyünün bulgar tarafında bir sokak. Açan kurulardı Gagauz Respublikası hem sora da Gagauziya onnar sokak kapamayca buna karşı kalktılar. Neredä sä işlär diirennerä etişärdi. Açan 1990-cı üstümüzä, kara bulutlar gibi, volontörlar geldi onnar hiç kıpırdamadılar da. Sora da türlü kösteklär hep koydular. O kösteklerin en büüsü da oldu o, ani Svetloe küüyümüzü parçalayıp, kendi küüceezini kurmaları.
Görersiniz bu işin 28 yıllık istoriyası var. Ama bu 28 yılların 26 yılında onnar, neçin sa, Gagauziyaya girmää istämedilär. Da te şindi, açan Gagauziyaya geldi eni öndercilär hem Gagauziya lääzım birliktä kaavi olsun, onnar tezicik memeyä hızlandılar. Memä bir. İkincisi da – Gagauziyada gagauz sayısının proţentını aşaa düşürmää da daymalarda, nicä vardı Sovet zamanında, gagauzların tepesindä önderci olmaa.
Genä isterim aklınıza getirmää: Gagauziyanın ofiţial statistikasına görä büün Gagauziyada gagauzlar – 82,1 %, bulgarlar – 4,8%, ruslar – 3,8%, ukrainnär – 3,2%, kalan milletlär – 1% yaşêêrlar.
Şindi düşünün: Kortenul Nou küüyü 72% bulgar. Öbür bulgar küülerindä, kasabalarında hem rayonnarında (Basarabka (Besarabeasca), Taraklı, Korten, Tvardiţa hem başka) bu % taa da büük. Onnar da gelärsä Gagauziyada gagauzlar kaç % olacek!!!
2016-cı yılın Küçük ayın (fevral) 27-dä yazdıydım bu lafları: “Esaba alarak onu, ani bitki vakıtlarda Gagauziya öndercileri bulgar küülerinin hem kasabaların işini yapêrlar, belli, ani Bulgar-Gagauz yada Gagauz-Bulgar avtonomiyası fantastikadan aslıya dönecek. Bununnan da “Gagauziya (Gagauz Yeri) ozel hakk statusu” proektı bitecek”.
Geçti iki yıl da fantastika aslıya döner. Bununnan Gagauziya avtonomiyası biter da kimä sa memä hem BULGAR-GAGAUZ avtonomiyası geler.
Todur ZANET, akademik, Gagauz Milli Gimnasının avtoru
